|
با عرض تسلیت به مناسبت شهادت رئیس مکتب جعفری و تشیع حضرت امام جعفر صادق (ع) به دوستان،شیعیان و پیروان آنحضرت
قرآن انسان را در یک دسته بندی ، دو گروه می داند:
مِنکُم مَن یُریدُ الدُّنیا وَمِنکُم مُن یُریدُ الاخِرَةُ(آل عمران /152)
گروهی از شما طالب دنیا هستندو گروهی از شما طالب آخرت.
گروهی که دنبال دنیا هستند و عاقبت آنان چنین است:
مَنْ کَانَ یرِیدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِیهَا مَا نَشَاءُ لِمَنْ نُرِیدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ یصْلَاهَا مَذْمُومًا مَدْحُورًا(الإسراء/18)
آن کس که (تنها) زندگی زودگذر (دنیا) را می‌طلبد، آن مقدار از آن را که بخواهیم -و به هر کس اراده کنیم- می‌دهیم؛ سپس دوزخ را برای او قرار خواهیم داد، که در آتش سوزانش می‌سوزد در حالی که نکوهیده و رانده (درگاه خدا) است.
گروهی که دنبال آخرت هستند و عاقبت آنان چنین است:
وَمَنْ أَرَادَ الْآخِرَةَ وَسَعَى لَهَا سَعْیهَا وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِکَ کَانَ سَعْیهُمْ مَشْکُورًا(الإسراء/19)
و آن کس که سرای آخرت را بطلبد، و برای آن سعی و کوشش کند -در حالی که ایمان داشته باشد- سعی و تلاش او، (از سوی خدا) پاداش داده خواهد شد.
نگاهمان به دنیا چه نگاهی باشد؟
اگر می خواهیم بدانیم که نگاه اهل بیت علیهم السلام به دنیا چه نگاهی هست. و چطور باید در این سرای گذرا زندگی کرد باید سرسفره رئیس مکتب شیعه حضرت امام جعفر صادق (ع) نشست. آنحضرت در بخشی از حدیث مصباح الشریعه درباره دنیا سخن خیلی دقیق و زیبایی رو آوردند...یکی از راه های شناخت دنیا اینست که ما نقطه ها و جنبه های منفی دنیا رو بدانیم تا نسبت به سرازیری های آن آگاه بوده و با روحی پاک و کوله باری پر از معرفت از دنیا عبور کنیم.
در این حدیث، امام صادق (ع) دنیا رو به صورت و ظاهر انسانی تشبیه می کنند. و بجای هر یک از اجزاء این صورت، یکی از صفات دنیایی رو می شمارند:
قالَ الصّادِقُ(عَلَیهِ السَّلام( الدُّنیا بِمَنزِلَةٍ صورَةٍ رأسُها الکِبرُ ، وَعَینُها الحِرصُ، وَاُذُنُها الطَّمَعُ ، وَلِسانُها الرّیا، وَیَدُها الشَّهوَةُ، وَرِجلَها العُجبُ، وَقَلبُها الغَفلَةُ ، وَلونُها الفَنآءُ، وَحاصِلُها الزَّوالُ.
ترجمه :دنیا به منزله صورتی انسانی استکه
سر او، کِبر می باشد
و چشم او حرص
و گوش او طمع
و زبان او ریا
و دست او شهوت
و پای او عُجب
و دل او غفلت
و رنگ او فنا
و حاصل او زوال
چرا امام صادق علیه السلام این صفات را به اعضای تمثیلی دنیا اختصاص دادند:
سر دنیا کبر است: چون تمام نیروهای باطنی از سر انسان منشا می گیرد و سر (مغز) و نیروی فکر انسان در سر او جای دارد و وقتی انسان واقعیت رو کنار بگذارد و افکار مخالف واقع را در سر بپروراند نتیجه اش کبر است و غرور. چون واقعیت این است که انسان سر تا پا نیازمند و فقیر به ذات الهی است و بدون لطف خداوند کاری از پیش نمی برد. لذا در ادامه حدیث می فرماید: هر کس دنیا را دوست بدارد کبر در دل او جای می گیرد. فَمَن اَحَبَّها اَورَثَتهُ الکِبرَ
چشم دنیا حرص است: منشأ حرص غالباً چشم است ؛ چرا که وقتی انسان مال و مقام و دارائیهای دیگران را می بیند، و نگاهش به کسانی است که از مال دنیا و زینت آن بیشتر دارند، به فکر توسعه ایجاد کردن در مال و زندگی خود می‌افتد و اگر این نوع نگاه را به دیگران و مال دنیا نداشته باشد حرص زیاده طلبی او هم تحریک نمی شود. از این جهت گفته اند که: آدمی باید در مراتب دنیا ، پست تر از خود را ببیند و شکر کند ؛ و د ر مراتب آخرت بالاتر از خود را ببیند ، تا د رمقام ترقّی باشد. لذا در ادامه حدیث می فرماید: هر کس دنیا در نظرش خوب جلوه گر شد حرص در دلش جای می گیرد.چرا که عاشق دنیا می شود و در طلب معشوق حرص نیاز است. وَمَنِ استَحسَنَها او رَثَتهُ الحِرصُ
گوش دنیا طمع است: و چون طمع ، اکثر اوقات از شنیدن ناشی می شود مثل وقتی که انسان از بخشش شخص کریمی می شنود و اینکه هر کس به در خانه او برود دست خالی بر نمی گردد در دل او هم رغبت ایجاد می شود تا آن شخص کریم را ببیند. خداوند حس طمع را در انسان جای داده تا برای رسیدن به خدا و راه خدا طمع کند. و اگر این طمع در دنیا خرج شود از صفات رذیله و مورد نکوهش خواهد بود. لذا در ادامه حدیث می فرماید: هر کس طالب دنیا باشد گرفتار طمع خواهد شد. وَمَن طَلَبَها اَورَثَتهُ الطَّمَعَ
زبان دنیا ریا است: معنای ریا این است که انسان دیگران را از کار خیر خود با خبر کند با نیت فخر فروشی و خود نمایی. و چون غالبا ریا از طریق زبان و گفتن حاصل می شود لذا امام صادق (ع) زبان دنیا را ریا می خواند. لذا در ادامه حدیث می فرماید: هر کس دنبال مدح دنیا باشد و دنیا را بخاطر خود دنیا ستایش کند گرفتار ریا می شود. وَمَن مَدَحَها اَلبَسَتهُ الرّیا
دست دنیا شهوت است: چون مقدمه رسیدن به لذت های دنیا اخذ و گرفتن ابزار این لذت ها می باشد. و چون غالبا وسیله گرفتن این ابزار دست می باشد دست دنیا را شهوت می خواند. شاید به این معنا باشد که آنچه از دست دنیا به انسان می رسد لذات دنیوی و شهوانی است.
پای دنیا عُجب است : و چون عجب متعّلق است به محسوسات ، چنانکه کبر متعّلق است به معقولات و از این جهت گفته اند که: کبر سبب عجب است و اکثر ظهور عجب ، در حرکات است، نسبت عجب بپا داد. لذا در ادامه حدیث می فرماید: هر کس با اهل دنیا بخاطر دنیا نشست و برخواست کند عجب در دل او جای می گیرد. وَمَن اَرادَها مَکَّنتهُ مِنَ العُجبِ
دل دنیا غفلت است چرا که غفلت از دل آغاز می شود و دل مشغول به غیر خدا می شود. لذا در ادامه حدیث می فرماید: هر کس از دنیا مطمئن شد که دنیا او را فریب نمی دهد، دچار غفلت می شود. وَمَنِ اطمَاَنَّ اِلَیها اَرکَبَتهُ الغَفلَةَ
رنگ دنیا فنا است چرا که اصل دنیا بر فانی بودن و منزلگاهی موقت بنا شده است. لذا در ادامه حدیث می فرماید: هر کس که متاع دنیا چشم و دل او را پر کند در دام فتنه دنیا افتاده و چیزی برایش باقی نمی ماند. وَمَن اَعجَبَهُ مَتاعُها فَتَنَعتهُ وَلا تَبقی لَهُ
حاصل دنیا زوال است چرا که اصل دنیا فانی است و لذا توشه های دنیوی هم زوال پذیر و فانی است و هر کس دل به دنیا بدهد و دنبال زاد و توشه دنیوی باشد نتیجه ای که نصیبش می شود زوال آنهاست. و نیکو آن است که در دنیا توشه برای آخرت جمع شود. و لذا در ادامه حدیث می فرماید: هر کس مال دنیا را جمع کرد و آن را در راه خیر استفاده نکرد و بخل ورزید دنیا او راه به قرارگاه خود یعنی جهنم می کشاند. وَمَن جَمَعَها وَبَخِلَ بِها اَورَدَتهُ اِلی مُستَقَرِّها وَهِیَ النّار.
حدیث: کتاب مصباح الشریعه
توضیح و تبیین : مهدی مهدوی
|
